Bir çay kampanyasının sonuna geldik, Perşembe günü Çaykur sezonu tamamlayarak 2020 yılını tamamlıyor. Bundan sonra artık Rizeli 4 üncü sürgünü özel sektörün kapısına getirmek zorunda, tabii taban fiyat ne olur şu an belirsiz.
Çaykur bugüne kadar 750 bin ton dolayında yaş çay aldı, bölgeye özel sektörlerle birlikte yaklaşık 2 milyar dolayında bir para girdi. Üretici Çaykur dan bugüne kadar 1 milyar 700 milyon dolayında ürün bedeli aldı. Özel sektör ise 1 milyar dolayında bir para dağıtımı yaptı. Yanı bölgeye yaz sezonunda 3 milyara yakın bir para girdi.
Bu paraların bir kısmı bankalara kredi borcu veya kredi kardı olarak aktarıldı, bankalarla işleri olmayanlar ise esnafın yüzünü güldürerek Pandemi döneminde evlerinde çeşitli inşaat işleri yaparak esnafa vermiş oldu.
Artık geldik sezon sonuna, inşallah kış boyunu geçirecek kadar üreticinin cebinde para kalmıştır, çünkü önümüzde kocaman 7 ay var ve üretici bu süre içinde cebinde para göremeyecek.
Burada asıl mesele üreticinin desteklenmesi, Yaz sezonunda üretici çay parası alırken, tüm paraların ilk sürgün dönemi sonunda kooperatif ve bankalara gitmesi ile üretici istediği harçlığı cebinde göremiyor.
Zorunlu olarak üretici bankalardan kredi çekmek zorunda kalıyor, tabii üreticinin kaybı büyük ve üretici yaz sezonu boyunca bankalara borç ödemeye devam ediyor.
Üretici kredi kartı, banka borçları derken kampanya sonunu ancak getirebiliyor, tabii büyük çaycıların sorunu fazla değil, onlar ise yatırıma yönelik çalışmaya devam ediyorlar. Ufak çaycı ise bankalardan kurtulamıyor.
Elbette çözümü var, üretici çaykur a borçlanmalı, çaykur üretici adına düşük faizle kredi çekerek veya hazineden desteklenerek üreticinin kendisine borçlanmasını sağlayabilir.
Tabii buna önce devletin el atması gerek, üreticiye çok düşük faizlerle çay paralarından tahsil edilecek şekilde kredi verilebilir.
Bunun önünü açacak olan yine siyasiler ve devlettir. Bankalara yaz boyu ödeme yapan üretici bu sayede ürün karşılığında Çaykur dan belli oranlarda kredi alabilmeli.
Bunun öncülüğünü Rize de ismi var olan ancak hiçbir icraatı olmayan Ziraat Odası yürütmeli, hazırlayacakları proje kapsamında siyasilerin kapısını çalarak bunun gerçekleşmesini sağlayabilirler, ancak Rize de STK ların bu yönde bir adım atması gerek, düşündüğümüz kredi olayını elbette büyük özel sektörler de sağlayabilirler.
Örneğin, bugün ki çay taban fiyatına gelecek yıl için kredi verebilirler, Hele yılbaşından sonra üreticinin buna ihtiyacı var. Daha makul düşünceler olabilir. Üreticinin Bankalarla uğraşması yerine sektör veya Çaykur bunu ön plana tutarak, üreticilerine destek amaçlı kredi verebilir.
Üzerinde çay defteri bulunan üreticilerin bu tür kredilerden yararlanması ile bankaların avuçlarını yalayacağını düşünüyorum.
Çay üreticilerinin 7 ay kadar cebine para girmeyeceğini düşünecek olursak, Çaykur ve bazı özel büyük firmaların gelecek sezon için belli oranda çay garantisinin de olacağını unutmamak gerek, üreticilerin bu tip projelere ihtiyaçları var.