Özlem ÇET?N
R?ZE:1800 li y?llara dayanan Pleki yap?m? Rize”nin ?yidere ilçesi Çiftlik köyünde tek usta ile devam ediyor.
Tarihi geçmi?i bulunan ve geçmi?in ekmek kap?s? olan Pleki ?imdi art?k revaçtan kalkt?. 1800 l? y?llara dayanan Pleki yap?m? ?yidere ilçesi Çiftlik ve Kö?klü köyleri aras?nda kayalar?n bin bir zahmetle oyularak yap?lan ekmek pi?irme kap? olarak bilinmekte.
Çiftlik ve Kö?klü köylülerinin Çay tar?m?ndan önce köylülerin kayalar? oyarak olu?turduklar? ma?arada gece gündüz çal??arak günde 5 veya 6 tane yapt?klar? pleki ile günlük ihtiyaçlar?n? kar??l?yorlard?. Çay tar?m? sonras?nda 1980 l? y?llara kadar devam eden pleki yap?m?, yerini modern f?r?nlara b?rakmas? üzerine revaçtan kalkt?.
Çiftlik ve Kö?klü köyü aras?nda bulunan pleki ma?aras? tarih boyu insanlar?n kayalar? oymas? üzerine olu?an uzun tünel ile bugün turizme hizmet vermekte.
USTA KALMADI
Çiftlik ve Kö?klü köylerinde günümüzde art?k pleki yap?m? için usta kalmad?. Çiftlik köyünde 2 ustan?n kalmas? üzerine Kaymakaml?k tarihi gelene?i ya?atmak için kurs açmaya haz?rlaniyor. Çiftlik köyünden istek üzerine pleki yapan ve kalan tek ustalardan olan Mustafa Y?lmaz ise tarihi gelene?in ya?at?lmas?n? istiyor. Y?lmaz “ Kalp ve tansiyon hastas?y?m, tarihi kültürümüzü ya?atmak için ilgililerin art?k bu i?e el atmas? gerek, uzun y?llar kapal? bulunan Pleki ma?aras? art?k turizme hizmet veriyor, gelen yerli ve yabanc? turistler pleki ve pleki ekme?ini merak etmekte, bazen pleki istenmekte. Bu gelene?i art?k gençlerimiz sürdürmeli” dedi.
KÜLTÜR YA?ATILMALI
Pleki yap?m?n?n zor ve incelik istedi?ini söyleyen Mustafa Y?lmaz “ Ma?aran?n içinden önce ta?? seçmek gerek, her ta?tan pleki olmaz, pleki ta?? daha yumu?ak ve daha hassas olmakta, bu ta?? ancak usta anlayabilir. Ta??n seçiminden sonra ta??n çevresi oval bir ?ekilde pleki yap?m?nda kulland???m?z R?M?T isimli alet ile oyulduktan sonra di?er ucu ile ta? kopar?l?r , art?k i?çilik ve incelik bundan sonra ba?lar. Göz karar? ile kayan?n içi oyulmas?n?n ard?ndan R?M?T in di?er ucu ile tirtirlar ç?kart?l?r ve pleki ?ekil almaya ba?lar. ?çinde yap?lan ç?zg?ler ile pleki içinde konulacak olan ekmek hamurunun suyunun akmas? ve kurumas? sa?lan?r” dedi.
PLEK? EKME?? LEZZETL? OLUR
Atalar?n?n ve kendisinin pleki ekme?i ile büyüdü?ünü söyleyen Mustafa Y?lmaz” Pleki önce ate? üzerinde ?s?t?l?r, ?ayet pleki ta??nda kar???m varsa ta? çatlar ve kullan?mlaz hale gelir. Kar???m yoksa ate?e dayan?kl? olur . ate?te k?zd?r?lan plekinin içi temiz bez ile s?l?nd?kten sonra hamur plekinin içine konarak, üzeri oval bir saç ile kapat?l?r. Üzerinde ate? yak?larak pi?mesi beklenir ve bir saatl?k süre içinde ekmek haz?r hale gelir” dedi.
KÜLTÜR YA?ATILMALI
Pleki kültürünün ya?at?lmas? gerekti?inibelirten Y?lmaz “ Her iki köyde toplam pleki yap?m?n? bilen iki ki?iyiz, di?er usta rahats?z oldu?u için pleki yapmamakta, bende bu i?i art?k gençlere birakmak istiyorum. Bu nedenle Kaymakaml???n kurs açmas?n? ve bilgilerimi gençlere aktarmak istiyorum. Bu kültür ya?at?lmal?” dedi.
