?ETT Genel Müdürlü?ü’nde Foto Film Operatörü olarak çali?an Ara?tirmaci Yazar Fatih Sultan Kar ilave baski yapan Evvel Zaman ?çinde Rize isimli kitabinda siyasi yargilanmalarin, ihtilallerin ve darbelerin Rizeli ma?durlarina geni?çe yer verdi.
??te ihtilallerin Rizeli Ma?durlari
Fatih Sultan Kar’in, Evvel Zaman ?çinde Rize isimli kitabinda 27 Mayis 1960 Darbesi sürecinde yargilanan ve çe?itli cezalara çaptirilan be? dönem Rize Milletvekilli?i Devlet Bakanli?i yapmi? olan Yusuf ?zzet Akçal ( Ahmet Mesut Yilmaz’in amcasi ), Üç dönem Milletvekilli?i Devlet Bakanli?i Bayindirlik Bakanli?i ve Ba?bakan Yardimcili?i yapmi? olan Ahmet Tevfik ?leri, üç dönem Rize Milletvekilli?i yapan Fenerbahçe Kulübü Eski Ba?kani Osman Kavrako?lu ve 12 Eylül 1980 darbesi sonrasi yargilanan uzun süre hapis yatan iki dönem Rize Milletvekilli?i Gümrük ve Tekel Bakanli?i yapmi? olan Tuncay Mataraci’nin çok özel foto?raflari yer aliyor.
Ahmet Tevfik ?leri Ömrünü Türk gençli?ine adadi
Milli Türk Talebe Birli?i ba?kanli?ini yapti. Ö?rencili?inde Bulgar gençleri tarafindan Razgrad Türk Mezarli?i’nin tahribinin protestosu, Türkçe`nin daha yaygin bir ?ekilde kullanilmasi, yerli malina gerekli önemin verilmesi gibi amaçlarla miting ve gösterilerin yapilmasina öncülük etti. ?stiklâl Mar?i çalinirken aya?a kalkilmasi, 16 Mart günleri Çanakkale Şehitleri`nin anilmasi gibi gelenekler onun bu dönemdeki öncülü?ünde ba?ladi. Ömrünü Türk Gençli?ine adadi. Milletvekilli?i ve bakanliklari sirasinda adaletten ayrilmadi. 27 Mayis 1960 yilinda yapilan darbenin ardindan di?er arkada?lari gibi Rize Hem?in’li Ahmet Tevfik ?leri de Yassiada Mahkemesi’nde yargilandi. Savunmasini, "Ölüm belki de kurtulu?tur. Memleketin huzuru benim ölümüme ve hapishanelerde çürümeme ba?liysa kararinizi böyle verin. Memleketimin hayri için buna da raziyim." sözleriyle bitirdi. Bu göstermelik mahkemedeki duru?unu savunmasi sirasinda söyledi?i ?u sözleri belirliyor :”Ba?savci ba?imizla oynamaktan ho?laniyor. Varsin oynasin. Onun pe?inde de?iliz ama ?eref ve namusumuzla oynamasina asla müsaade etmeyece?iz. Son nefesimizde dahi namuslu oldu?umuzu iddia edece?iz ve ispat edece?iz.” Ömür boyu hapis cezasiyla Kayseri Bölge Cezaevi’ne yollandi. Burada hastalanmasi üzerine Ankara Hastanesi’ne kaldirildi. 31 Aralik 1961’de vefat etti.
Mehmet Ali Kumbasar : Önce beni Tutuklayin
1960 ihtilali sonrasinda Rize’de Demokrat Parti’lilerin tutuklanmaya ba?ladi?ini duyan ve Rize’de söz sahibi olan CHP Rize ?l Ba?kani Mehmet Ali Kumbasar yerinden firliyor ve atama ile görevlendirilen yöneticilere “Rize’de bir tek Demokrat Parti’liye dokunacaksaniz önce beni tutuklayin diyor. Yillarca rakip olarak mücadele etti?i ki?ileri bu denli savunan Kumbasar sayesinde Rize’de tek bir Demokrat Parti’li tutuklanmiyor
Cezaevi önünde bir çocuk : Ahmet Mesut Yilmaz
Yusuf ?zzet Akçal Yassiada`daki sinirlamalar Kayseri`ye gönderilince kalkmi?, Ahmet Mesut Yilmaz`a amcasini aylar sonra yeniden görme firsati do?mu?tu. Yilmaz, Kayseri Cezaevi`nin kapisinda kuyrukta beklerken annesine dönüp:“?lerde beni de böyle ziyarete geleceksiniz” demi?ti. 27 Mayis`i, "dü?ükler" cephesinde ya?amak sikintili bir durumdu. 14 ya?indaki Yilmaz’da derin bir yara almi?ti. Amcasi ?zzet Akçal onun için özel bir insandi. Küçük ya?tan itibaren onunla alabildi?ine içli di?li olmu?, en az babasi kadar yakin bilmi?ti amcasini. 10 Kasim 1961 tarihinde Kayseri Cezaevi`ndeki amcasi Yusuf ?zzet Akçal’a "Kayseri`ye Sesleni?" ba?likli bir ?iir gönderir
Türkçülük a?kiyla co?up, ta?anlar
Vatana, millete, hakka ko?anlar
A?ilmaz da?lari bir bir a?arlar
Bu yol da tükenmez, bitmez amcaci?im.
Zindan bize tesir etmez amcaci?im
Ya?sin varsin üstümüzden belâ ya?muru
Do?rularin nasibidir bu ?mani tam olanlar bir koca suru
Birgün gelir elbet yikar amcaci?im
Hakikat meydana çikar amcaci?im.
Tuncay Mataraci : Mason olsaydim bu acilari çekmezdim12 Eylül 1980 darbesi sonrasi yargilanan ve uzun süre hapis yatan Tuncay Mataraci, ilk çocu?u ilkokuldan mezun olurken, o da oradan diploma alir. Daha sonra YSE Müdürlü?ü`nde çali?maya ba?lar. Beden terbiyesi bölge müdürlü?ü yapar. Milletvekili olaca?i 1977 yili seçimlerine kadar 10 yil boyunca da AP Rize ?l Ba?kani olarak siyasetin içinde olur. Daha sonra 11`lerden biri olarak Ecevit Kabinesi`nde Gümrük ve Tekel Bakanli?i`ni yürütür. 12 Eylül`den sonra Yüce Divan`da yargilanir. Mahkûm olur. 1990 senesinde çikar. Hacca gider. Zamanini artik e?-dost muhabbetleri ile geçiren Tuncay Mataraci, son yillarda Türkiye`de açi?a çikan, ba?ta bankalarin içinin bo?altilmasi gibi hadiseler olmak üzere geli?meleri hayretle takip etti?ini söylüyor. Mataraci: "Altini çizerek söylemek istiyorum. Mason olsaydim, Tuncay Mataraci olarak bu istirabi çekmezdim. Türkiye böyle bir yer. Ben banka soymadim. Hirsizlik yapmadim, hazineyi dolandirmadim. Anayasa yok, varli?ini anayasadan alan Anayasa Mahkemesi Yüce Divan olarak beni yargiliyor. Bize neler çektirdiler. Bugün Anayasa Mahkemesi`ne gidenler özel arabalarla, elini kolunu sallayarak gidiyor
Osman Bölükba?i ve ?smet ?nönü
Talat Aydemir, 22 Şubat 163 tarihinde darbe giri?iminde bulunmu?tu. O tarihte Rize’de miting yapan Türkiye`de gelmi? geçmi? en büyük hatiplerden birisi olan Osman Bölükba?i ( MHP Genel Ba?kan Yardimcisi Deniz Bölükba?i’nin babasi) ?smet ?nönü Hükümeti’nin icraatlarini yerden yere vurmu?tu. ?nönü’yü sert bir dille saatlerce ele?tirmi?ti. Ak?am saatlerinde radyolarini açanlar Talat Aydemir`in ihlal te?ebbüsünde bulundu?unu ve radyo evini i?gal ederek anons yapti?ini duydular. Osman Bölükba?i yerinden kalkip "Pa?a konu?unca her ?ey yoluna girdi demektir." diyerek merdivenlere yönelince dayanamayip "Sayin Bölükba?i sabahleyin iki saat konu?up veryansin ettiniz" deyiverdiler. Durdu ve "Siyaset evladim Siyaset" dedi.
Evvel Zaman ?çinde Rize” isimli kitabin kapa?i ve yazari Fatih Sultan Kar
Rize Eski Milletvekili Yusuf ?zzet Akçal, Yassiada’da
Rize Eski Milletvekili ?zzet Akçal, o?lu Erol Yilmaz Akçal ve E?i Zemzem Akçal
?smet ?nönü, Bozukkale Çay Atölyesi kendisine karayemi? ikram edilmi?ti. Soldan sa?a Eski Rize Milletvekili Fuat Sirmen, ?smet ?nönü ve Mehmet Ali Kumbasar
Kelepçeli Milletvekili Yassiada’da yargilanan Osman Kavrako?lu cezaevine elleri kelepçelenerek getirildi.
Büyük bir dramin belgesi
Foto?rafta,Yassiada’dan ?mraliya sevk edilen idam mahkümlarinin yakasina takilan mahkum tanitma kartlarindan biri gözükmektedir. Osman Kavrako?lu tarafmdan muhafaza edilmi?, ve ölümle yargilanan bütün mahkum arkada?larina imzalatilarak ilginç bir belge haline gelmi?tir. Belgede Celal Bayar, Refik Koraltan, Baha Ak?it, Nusret Kiri?çio?lu, Bahadir Dülger, Emin Kalafat, Hamdi Sancar, Dr. Zeki Erataman, ?brahim Kirazo?lu ve Rü?tü Erdelhun Agah Erozan renkli siyaset adamlarinin imzasi yer aliyor
Bakan Tuncay Mataraci e?i, Türk siyaset bilimci, siyasetçi, kö?e yazari ve ö?retim üyesi Ahmet Taner Ki?lali ailesiyle yemek yemi?, gecenin anisina çekilen foto?rafa Ki?lali, ?u notu dü?mü?tü : Ayni hükümette bulunmaktan mutluluk duydu?um Sayin dostum Tuncay Mataraci ve e?ine ilerde daha mutlu anlarinda anmalari dile?iyle...
Tevfik ?leri Yassiada’da...
1950`deki seçimlerde DP`den milletvekili seçilen ve 27 Mayis 1960`daki askeri darbe sirasinda Devlet Bakani ve Ba?bakan Yardimcisi olan Tevfik ?leri, Yassiada Mahkemeleri`nde idama mahkum edildi. Cezasi Milli Birlik Komitesi tarafindan müebbet hapse çevrildi. (?leri foto?rafta sa?da) 1960
U?aklar yol açun mitinge yeti?ece?uk
Ba?bakan Menderes’i ta?iyan jeep halkin yo?un ilgisinden güçlükle yol alabiliyordu. Ortaya Osman Kavrako?lu çikmi? ve “U?aklar yol açun mitinge yeti?ece?uk” diye ba?irmi?ti.
