Süleyman Sudi Bey, Sofuoğullarından Ahmet Bey ve Hafize Hanım'ın 5 çocuğundan biri olarak 1 Haziran 1887 Tarihinde Rize'de doğdu. Almanya'da hukuk üzerine eğitim aldı. 1908 yılında grev yapanlara arabuluculuk yapması için Balkanlardan Ege'ye gönderildi. Dönüş yolunda Yunan bayraklı bir gemiye binen Süleyman Sudi, Mehmet Ali Ayni'nin ifadesine göre Rumları kastederek gemi kaptanına "yakında hepsi Türkçe konuşacak" dedi.

İDMAN YURDU REİSİ

1913 yılında geçici olarak Hüseyin Azmi Bey'in (d. 1876) yardımcısı olarak İstanbul Emniyet Müdürü yardımcılığına getirildi. Aynı yıl "Reis" statüsüyle Anadoluhisarı İdman Yurdu'nun kurucu üyeleri arasında yer aldı. Memleketi Rize’de Rize İdman Yurdu'nun kuruluşunda başrol oynadı. Kulübe İstanbul’da malzeme gönderdi. Teşkîlât-ı Mahsûsa gönüllüsü olan Sudi Bey, Aralık 1914'te Yakub Cemil'in 450 kişilik müfrezesinin parçası olarak Kafkasya Cephesi'nde savaşmak için Artvin Borçka'ya gitti. 1914 ve 1918 yılları arasında Meclis-i Mebûsan 5. dönem mebusu olarak Tokat ve Lazistan Sancağı milletvekilliği yaptı.

MALTA’YA SÜRGÜN EDİLDİ

TÜRK VAPURCULAR BİRLİĞİ KURUCUSU

28 Mayıs 1919 tarihinde Malta sürgünleri sırasında İngiliz polisleri tarafından zorla Malta'ya götürülürken "elbet bizlere de sizleri tevkif etme zamanı gelecek" diyerek karşı koymaya çalıştı. 1923 yılında Türk Vapurcular Birliği’nin kurulmasında önemli bir sorumluluğa ve önderliğe sahip olan Sofuzâde Süleyman Sudî Bey armatörlük yaşamı öncesinde Lâzistan Mebusu olarak siyasi yaşamda etkili bir şahsiyetti. Sultan II.Abdülhamid’in tahttan indirilmesine, 31 MartVak’ası’nın birinci günün akşamı Lâzistan Mebusu Sofuzâde Sudî Bey’in Vezneciler’deki evinde yapılan gizli toplantıda karar verilmişti. Ahmed Rıza Bey, Talat Bey ve Doktor Nâzım Bey gizlice buluştukları bu evde bütün bu gelişmeler karşında ne yapılması konusunda üç aşamalı hedef belirlenmişti. Nitekim bu plan başarılı bir şekilde uygulanmıştır.  Türk Vapurcular Birliği’nin teşkilinde ve Mübadiller’in Türkiye getirilmesi için gemi satın alınmasında hükümetle yapılan görüşmelerde etkin sorumluluklar üstlenen Sofuzâde Sûdi Bey olmuştur.

RİZE VAPURUNUN SAHİBİ

İstanbul Ticaret ve Sanayi Odası üyesi olarak kabotaj üzerinde çalışmalarda bulundu. Sahibi olduğu Rize adlı tuz yüklü vapur, Akdeniz dönüşü Çanakkale'nin güneyinde yakalandığı fırtınadan korunmak için sığından Bozcaada açıklarında karaya oturdu. Son yıllarında Cihangir'deki evinde yaşayan Sudi Bey, Sufizade İmalathanesini kurdu ve ticaret ile geçimini sağladı. Züleyha Kartal’ın eşi, Selçuk ve Turgud’un babası, Semih Birsel’in kayınpederi, Sofuzâde Hacı Ahmet Efendi’nin oğlu, eski armatör ve tüccardan sâbık Lâzistan mebusu Süleyman Sudi (Kartal) 29 Kasım 1956 günü vefat etti. Cenazesi 29 Kasım 1956 Cuma günü Cihangir Defterdar Yokuşu 68 No’lu evinden alınarak Şişli Camiinde kılınan öğle namazını müteakip Zincirlikuyu Asrî mezarlığındaki aile mezarlığında toprağa verildi.

Kaynak

Türk Vapurcular Birliği’nden Türk Armatörleri Birliği’ne - Osman Öndeş

Teşkilat-ı Mahsusa'nın Kafkasya Misyonu ve Operasyonları Mehmet Bilgin

Rize Vakfı Eski Müdürü Yılmaz Kartal ile görüşmeler

Fatih Sultan KAR / İST.