Rize gibi bir şehirde bir asra yakın süre esnaflık yapmak zordur. Kürkçü ticaret Rize’nin en güzel markalarındandır. Sevgi, yürek ve insan biriktirerek yol alan, özünden kapmadan kimliğimden, duruşundan taviz vermeden bunu başaran Muharrem ve Recep Kürkçü kardeşler Rizelilerin çok sevdiği değer verdiği örnek insanlardı. Rizespor kurucusu ve sevdalısı Muharrem Kürkçü 10 Şubat 2022 tarihinde aramızdan ayrılmıştı. Bugün de (14 Kasım) Recep Kürkçü büyüğümüzün vefat haberini üzüntüyle öğrendim.
BİR ASRA YAKLAŞAN ÇINAR KÜRKÇÜ TİCARET
Rusların bölgede olduğu dönemde peştamalcı Hamit Usta lakaplı dedesi kürk satarak ticarete atılmış. Kürkçü soyadı da buradan geliyor. Buradan kazandıkları para ile evlerinin altında atölye kurarak eski el tezgahlarında peştamal dokuyarak bölgeye pazarlamışlar. Zamanla dokuma işini bırakıp hazır kumaş satarak ticaret hayatlarını sürdürdüler. Günümüzde işletmelerin önemli kısmı çeşitli nedenlerden dükkân kapatırken Kürkçü Ticaret Cumhuriyet’in ilk tarihlerinden bu yana ticari faaliyetini sürdürüyor. Bunu asıl nedeni çoğun peşinde koşmamak var olanla mutlu olmaktan geçiyor
HATIRALAR HATIRALAR
Recep Kürkçü amcamız Çiğdem Fazlıoğlu ile yaptığı söyleşi de dükkanların kepenkli zamanlarında ticaretinin daha samimi olduğunu söylemiş, o günleri şöyle anlatmıştı: “O dönemde yokluk vardı ama paylaşım çoktu. Para hırsı yoktu, rekabet art niyetli değildi, kimsenin de hakkı yenmezdi. Dükkânın önünde esnafla otururken kimseyi eleştirmez, zor durumda olana nasıl yardım edebileceğimizi konuşurduk. Ticarete 1946 yılında babamızın yanında başladık. O zamanlar orta mektepten sonra Rize’de lise olmadığından okula gitme şansımız yoktu. Lise mektebi Trabzon’daydı ve yatılı okumak gerekiyordu. Ailemiz bizi o kadar uzağa göndermedi. İlk dükkanımız Belediye Caddesi’nde idi. O zamanlar Rize’de çok az sayıda dükkân ve mağaza vardı. Çoğu o bölgede toplanmıştı. Biz dedelerimizden bu yana hep kumaş üzerine esnaflık yaptık. Tabi o zamanlar mağaza sayısı az olduğundan müşteriye yetişmek için daha fazla ve çeşitte kumaş bulundurmak zorundaydık. Tabi satışlarımızda ona göre fazlaydı. O dönemler bir tencereden 5 kişi yemek yerken şimdi aynı tencereden 100 kişi yemek yiyor.”
DEDEDEN TORUNA UZANAN MESLEK
Bizimki ata mesleğimiz. Dedelerime kadar uzanan bir meslek. Hatta dedemin lakabı Peştamalcı
Hamit Usta idi. Eskiden el tezgâhları vardı. Orda peştamal dokur Trabzon hatta Samsun iline kadar toptan satarlardı. O dönemlerde üretim yapıp da başka şehirlere ürün satan fazla yoktu. Dedemin daha öncesinde kürkçü dükkânı vardı oradan kazandığı para ile Rize’de büyük bir ev yaptırmışlardı. O evin altında küçük bir imalathane vardı orda çözgü çözerlerdi ve imalat yapanlara satarlardı. Ayrıca kalfalarımız vardı. Kalfalarımız el tezgahlarında dokuma yaparlardı.
Bizim dokuma imalatı ve sonrasındaki kumaş işimizin temelleri orada atılmıştır. Sonrasında
imalat işini bitirdik hazır kumaş satmaya başladık. Rusların buraları işgal ettiği dönemlerde Pazar ilçesinde o zaman oranın adı Atina idi. Dedemin orada bir dükkanı vardı. Katlamalı ahşap kapıları ve pencereleri vardı. O zamanlar Ruslara da kürk satıyordu. Cumhuriyetin kurulduğu dönemlere kadar devam ettiğini biliyorum. Soyadı kanunu çıkınca Kürkçü soyadı bize oradan kaldı. Dedem kürkçü dükkanından kazandıkları para ile peştamal dokuma imalathanesi kurmuşlardı.O dönemden buraya gelen mağazalarda kalmadı esasında. Çoğu kapandı, el değiştirdi. Hepsi toplu yerdeydi. Lokantalar, yorgancılar, manifaturacılar vardı. Ama o zamanlar manifaturacılarda fantezi mal olmazdı. Çünkü alıcı kesim kırsal kesimden olduğu için fantazi ürün pahalı gelirdi. Bizim müşterilerimiz ise şehirli kesimdi. O dönemler ayakkabı satılmazdı siparişle ayakkabı yapılırdı. Biz hazır ayakkabı satardık. Ayakkabının geldiği günü müşterilerimiz bilir ve o gün sıraya girerlerdi. O gün ayakkabının tamamını satardık. Şimdi internetten ürünü görüyor ve telefonla sipariş verebiliyorsunuz.
PARA HIRSI YOKTU PAYLAŞIM VARDI
O dönemler Ürün almak için İstanbul’a giderdik. Gemiyle birkaç gün süren bir yolculukla İstanbul’a gider orada 3-4 gün kalır ürünü beğenir gemilere yükler Rize’ye dönerdik. Mallar büyük sandıklarla limana inerdi. Hamallar tutar dükkâna kadar taşıtırdık. Şimdi sipariş veriyorsun dükkânın içine kadar geliyor. Hava çok kötü olduğunda gemi malı indiremezdi geri dönerdi biz günlerce malı beklerdik. O zamanlar ayağını yorganına göre uzat mantığı vardı. Herşey hakkaniyetliydi. İnsanlar hakkaniyetliydi. Biz iki kardeş birlikte ve bu düstur ile yol aldık. Kötü mal vermezdik. Sözümüz sözdü. Rekabet yoktu. Esnaf herkesin kazanmasından yanaydı. Yokluk vardı ama paylaşımda vardı. Dükkanların kepenkli zamanlarında ramazan ayında her akşam dükkanların önünde güveç koyulur komşu esnaflar hatta oradan geçen herkes yemeğe davet edilirdi. Para hırsı yoktu. Güveçleri pişirdiğimiz fırınlarda fırın sahibi bizden ücret almazdı o zamanlar. Ekmeği bizden alın tamam derdi. Rekabet art niyetli değildi. Kış aylarında yine dükkanların önünde ısınmak için mangallar yanardı. Küllenirdi akşama kadar esnafta, gelen geçende ısınırdı. Dükkanını geç açan komşu dükkanın mangalından köz alır karşılığında yanmamış kömürden bir parça verirdi. O mangalların başında oturur sohbet ederdik.
ESNAFLIK EĞLENCELİ İDİ
Sohbetlerimiz hep olumluydu. Kimseye gülmezdik, komik anılarımıza gülerdik. O dönemlerde esnaflık ta eğlenceliymiş. Yokluk vardı ama şikayet yoktu. Her şey o kadar doğaldı ki. Mesela, çantalar poşetler yoktu. Köylü kısım sırtında sepetiyle şehre iner alışveriş yapardı. Aldığı her şeyi arkaya sepetine doğru atardı. Yiyeceğinden kumaşına tüm aldıklarını aynı sepete doldururdu.
Bugün insanlar, bakıyor bir üründe yağma var. Toplu halde o işe yükleniyorlar 3 gün sonra da kepenkleri indiriyorlar. Şimdi dikkat edin Rize’de adım başı lokanta, kafe açılmış.Bu sıralar bu furya var. Nasıl ayakta kalıyorlar aklım almıyor. Yüksek kiralar ödüyorlar, personel giderleri fazla, rekabet fazla. Aynı şekilde tekstil sektöründe de çok fazla mağaza var şimdi. Kalitelisinden, kötü mala kadar her çeşit her fiyatta ürün satan mağazalar var. İnsanlar hazır giyime yönelse de hala kumaş meraklıları da var.
GÜZEL ANILAR İNSANLAR BİRİKTİRDİK
Hazır giyim bizim rakibimiz değil yani. Metre işi kumaş satan mağaza sayısı çok az. En önemlisi hazır giyimde malın elde kalma riski var ama bizde öyle bir risk yok. Talepte olunca biz işimize devam ediyoruz. Kaliteli üründe satınca sektörde var olmaya devam edersin. Bizim müşterilerimiz bellidir. Bizden kaliteli kumaş almaya alışkındır. Bu nedenle kaliteden hiçbir zaman ödün vermeyiz. Hazır giyimin diğer bir riski de, alıcı önce ürünü beğenecek, rengini seçecek, bedenine uyduracak bir de fiyatı size uygun olacak. İnsanlar bedenine uygun giymek istiyor bu nedenle müşteri üzerine göre kıyafet diktirmek istiyor. Bize İstanbul’dan kumaşlar geliyor. Biz ürünleri inceliyor en kaliteli ve güzel bulduğumuzu seçiyor ve atölyeye bildiriyoruz. Orda seçtiğimiz kumaştan her bedende gömlek dikiliyor ve bize gönderiliyor. Satıyoruz aynı üründen tekrar bulma şansları yok. Biz ticaretin yanında güzel anılar insanlar biriktirdik. Önemli olan da budur. Saygı görmek, bitmeden kapatmadan buralara kadar gelmek çok özel bir duygudur.
VE O ARTIK GÖNÜLLERDE YAŞIYOR
Rize'nin duayen esnaflarından, merhum Hüseyin Kürkçü'nün oğlu, merhum Muharrem Kürkçü'nün ve Keriman Canatan'ın kardeşi, Hamit, Hüseyin ve Özlem Kürkçü'nün babası, Ece, Samet, Eda, Berkay ve Gökay' ın dedesi, Hüsnü Kürkçü'nün amcası Günay Kürkçü'nün eşi Recep Kürkçü amcamız vefat etmiştir. Yarın (15 Kasım 2025 Cumartesi) ikindi namazını müteakip Rize Sahil Camii'nde kılınacak cenaze namazının ardından toprağa verilecek. Allah cc rahmet eylesin. Mekanı cennet olsun. Başta Hamit, Hüseyin Ve Hüsnü Kürkçü ağabeyim olmak üzere Kürkçü Ailesi'nin sevenlerinin başı sağ olsun.
Fatih Sultan KAR / İST.
