Çamlihem?in Çat Vadisi güzergâhinda bulunan Zil Kale, vadiye hâkim bir tepe üzerinde yer almaktadir. Rize ilinin en önemli tarihi yapilarindan biri olan kale, hazirlanan bir projeyle i?iklandirilacak. I?iklandirma projesiyle vadiye daha güzel bir görüntü vermek için çali?malar ba?ladi.
Çamlihem?in ilçesinin gözde mekanlarindan olan kalenin i?iklandirilmasiyla nostaljik bir görünüm almasini sa?layacaklarini belirten Çamlihem?in Kaymakami Sayin Hasan Gündo?du; " Zil Kale çevresini gecesiyle de gündüz gibi ya?anabilir bir mekan haline getirmek amaciyla hazirladi?imiz “Kale-i Zir ve Çevresinin Aydinlatma Projesi” Kültür ve Turizm Bakanli?i Tanitma Fonu Kurulu Temsilcili?ince Proje kabul gördü. Aydinlatma ile ilgili gereken ödenek ayrildi. Çamlihem?in Kaymakamli?i Köylere Hizmet Götürme Birli?ince ihalesi yapilarak, aydinlatma çali?masini kisa sürede ba?lataca?iz" dedi.
Zil Kale`nin tarihi ile ilgili bir açiklama yapan Gündo?du " Zil Kale (Zir Kale) a?a?i kale anlamina geliyor. Rize ilinin Çamlihem?in ?lçesinde, ilçe merkezine 12 km uzaklikta ve denizden 750 m. yükseklikte sarp bir kayanin üzerinde kurulmu?tur. Firtina deresi güzergâhinda dereden yakla?ik 100 metre yükseklikte yer aliyor. Kale di? surlar, orta surlar ve iç kale bölümlerinden olu?uyor. Giri? kapisi kuzey yönünde olup buraya patika bir yolla ula?ilabiliyor. Orta kale bölümünde bir ?apel, bir muhafiz odasi ve dört katli bir merkez kule yer aliyor.
Rize Kalesi, Bozuk Kale, Ciha Kalesi, Pazar Kiz Kalesi ve Varo? Kale (Kale-i Bala=Yukari Kale) güzergâhinda Varo? Kale`den bir önceki dura?i olu?turmasi nedeniyle belirli bir güzergâhin, muhtemelen askeri veya ticaret yolu güzergâhinin, korunup gözetlenmesi amaciyla in?a edilmi? tipik Ortaça? Gözetleme Kulelerindendir. ?lk olarak ne zaman ve hangi isimle in?a edildi?ine dair yazili kaynaklarin eksik olmasi nedeniyle Komnenoslar Hanedani döneminde, hanedan üyeleri tarafindan veya Hemsin Lordu tarafindan XII. yy.da in?a edildi?i söylenir. Ancak yukarida saydi?im ve ordu veya ticaret yolu olabilece?ini söyledi?imiz güzergâhta yer alan Rize Kalesi`nin ?ç Kale bölümünün Bizans ?mparatoru Iustinianos (527-565) döneminde restore ettirildi?i bilinir. Rize Kalesi ile birlikte belirli bir güzergâhta bulunan Zil Kale`nin de en azindan Iustinianos zamaninda in?a ettirilmi? olabilece?i akla yatkindir. Çünkü 527-565 ile Zil Kale`nin tarihlendi?i 1300`lü yillar arasindaki yakla?ik 750 yil boyunca bu güzergâhin gözetlenmeden, korumasiz birakilmasi akla yatkin bir güvenlik politikasina benzemez" dedi
